Als startup of scale-up werk je aan een softwareproduct met ambitie. Je wilt groeien, tractie opbouwen én geld verdienen. Open source kan daarbij een slimme strategie zijn: je trekt gebruikers en ontwikkelaars aan, laat de community meedenken en je bouwt vertrouwen op. Maar hoe verdien je dan aan iets wat ‘gratis’ beschikbaar is? Een antwoord hierop kan dual licensing zijn. In deze blog lees je wat het is, hoe het werkt, en waarom het voor veel softwarebedrijven dé manier is om openheid en commercie te combineren.
Wat is dual licensing?
Als bedrijf kies je bij softwaredistributie een licentiemodel. Dat bepaalt wat gebruikers mogen doen met je broncode. Bij dual licensing geef je gebruikers een keuze:
- ze gebruiken je software onder een open source licentie (zoals de AGPL); of
- ze kopen een commerciële licentie, zonder de beperkingen van die open source licentie.
Het gaat hierbij om dezelfde broncode. Alleen de voorwaarden verschillen. De open source variant is gratis, maar stelt eisen aan wat je klant ermee mag doen. De commerciële licentie geeft vrijheid, maar wel tegen betaling.
Waarom dual licensing werkt voor bedrijven
1. Je bouwt een open source community op, zonder je verdienmodel kwijt te raken
Met een open source licentie laat je de community meedenken, testen en verbeteren. Je verlaagt de drempel voor gebruik en versterkt je zichtbaarheid in de markt. Tegelijkertijd bied je een commerciële licentie aan bedrijven die niet aan open source verplichtingen willen voldoen. Denk aan partijen die jouw code in gesloten software integreren of in SaaS-oplossingen gebruiken.
2. Je gebruikt copyleft als hefboom
Een copyleft-licentie zoals de GPL of AGPL verplicht gebruikers die jouw code aanpassen en verspreiden om hun wijzigingen óók weer open source beschikbaar te maken. Voor veel commerciële gebruikers is dat een dealbreaker. En precies dát maakt je commerciële licentie aantrekkelijk. Je zet de open source licentie dus niet in als obstakel, maar als stimulans om te betalen voor commerciële vrijheden.
3. Je houdt regie over wie je software commercieel gebruikt
Met dual licensing behoud je controle. Je bepaalt zelf de voorwaarden van de commerciële licentie. Je kunt hierin zaken regelen als het gebruik van de software, de support, of aansprakelijkheid. Klanten die serieuze toepassingen bouwen, komen vanzelf naar je toe.
Copyleft-licenties
Zoals je hebt gelezen hebben we het zojuist onder andere over copyleft-licenties gehad. Maar wat is copyleft eigenlijk? Copyleft is een woordspeling op het woord copyright en is een type open source licentie die zegt: je hebt het recht om mijn broncode te gebruiken en de aangepaste broncode te verspreiden, maar alleen wanneer je alles wat je aanpast ook weer open source deelt onder dezelfde licentie. Willen ze dat niet, dan moeten ze een commerciële licentie bij jou afnemen. Dat is het principe van dual licensing in actie.
Er zijn drie hoofdtypes:
| Licentie | Voorbeelden | Verplichtingen |
|---|---|---|
| Permissief (tolerant) | MIT, Apache 2.0 | Vermeld de auteur, verder vrij gebruik |
| Zwakke copyleft | MPL, EUPL | De gewijzigde broncode moet gedeeld worden |
| Sterke copyleft | GPL, AGPL | De gewijzigde broncode moet gedeeld worden. Daarnaast brengt deze vorm ook nog een viraal effect met zich mee. Bijvoorbeeld: stel de broncode is gelicenseerd onder de AGPL. Als je de gewijzigde broncode gebruikt en onderdeel maakt in een andere software, dan valt deze software vervolgens ook onder de AGPL. De andere software moet dan ook zijn volledige broncode delen, wat zeer nadelige gevolgen kan hebben. |
Permissive licenties zijn te “mild” voor dual licensing. Ze geven de gebruiker al alle vrijheid, dus er is geen reden om een commerciële licentie af te nemen. Daarom gebruiken bedrijven bijna altijd een sterke copyleft-licentie als basis.
De commerciële licentie
Naast de open source licentie kan je kiezen voor een commerciële licentie. Een kleine partij (gelegenheidsgebruiker) zal doorgaans kiezen voor een open source licentie. Een zakelijke partij kiest meestal voor een commerciële licentie. Deze commerciële licentie heeft enkele kenmerken:
- De gebruiker betaalt voor de licentie, maar krijgt er wel extra vrijheden voor terug. Ze hoeven bijvoorbeeld de aangepaste broncode niet meer vrij te geven.
- Het geeft de gebruiker vaak recht op extra technische ondersteuning, garanties op de werking van de software en bepaalde serviceniveaus (zie hiervoor ook onze Service Level Agreement).
- De gebruiker mag sublicenties verlenen. Met andere woorden, de gebruiker mag de software doorverkopen, whitelabelen (het aanbieden van de software onder eigen merknaam en huisstijl) of verpakken in een commerciële oplossing (de software wordt geïntegreerd in een groter product of dienst).
Hoe ontdek je schendingen van je open source licentie?
Als je software populair wordt, wil je weten of gebruikers zich aan de spelregels houden. Dat kan op meerdere manieren:
- Reverse engineering van embedded apparaten (zoals routers of IoT-devices)
- Analyse van foutmeldingen of versiestrings die je software verraden
- Klokkenluiders of ex-werknemers die melding maken
- Specialistische organisaties zoals de Free Software Foundation of commerciële licentie-auditors
Let op: OSS-licenties werken alleen bij distributie. Intern gebruik geeft geen verplichting om de broncode vrij te geven.
Praktische tips voor jouw bedrijf
- Wees transparant. Zet op je website duidelijk dat je een dual licensing model hanteert. Geef bijvoorbeeld voorbeelden van gebruikssscenario's waarvoor een commerciële licentie nodig is.
- Voorkom verwarring. Maak het verschil tussen open source en commerciële licentie juridisch én technisch zichtbaar.
- Gebruik een licentie die verplichtingen afdwingt. Zonder copyleft heb je geen hefboom.
- Technische differentiatie helpt. Bied commerciële features aan die niet in de open source versie zitten.
